Halina Nieniewska

Żołnierz, nauczycielka i działaczka oświatowa. Urodziła się jako córka architekta Apoloniusza Nieniewskiego i Joanny z Załuskowskich. Razem z nimi zaangażowała się w strajk szkolny 1905 r. Naukę kontynuowała w Szwajcarii. Ukończyła filologię romańską na uniwersytecie w Lozannie i po powrocie uczyła języka francuskiego w szkole Janiny Zdziennickiej-Roszkowskiej. Równolegle działała w Lidze Kobiet Pogotowia Wojennego, wspierając Związek Walki Czynnej. Została kurierką tajnej Polskiej Organizacji Wojskowej. W 1920 r. razem z matką wstąpiła do Ochotniczej Legii Kobiet, by bronić przed bolszewikami Warszawy, za co odznaczono ją Krzyżem Walecznych. W II RP kontynuowała pracę nauczycielki języka francuskiego w kilku warszawskich szkołach: Marii Taniewskiej, Wandy Posselt-Szachtmajerowej, Janiny Popielewskiej i Janiny Roszkowskiej, Jadwigi Kowalczykówny, gimnazjum im. Stanisława Staszica i gimnazjum im. Królowej Jadwigi. Zaangażowała się w popularyzację nowej metodyki nauczania języków jako instruktorka. Przez 10 lat pracowała jako wizytatorka ministerstwa oświaty. Jako delegatka ministerstwa uczestniczyła w międzynarodowych konferencjach. Była współautorką cyklu podręczników do nauki języka francuskiego. Politycznie działała w środowisku piłsudczyków Adama Skwarczyńskiego, ale później zaangażowała się w tworzenie Stronnictwa Demokratycznego. Po wybuchu II wojny światowej znalazła się w gronie pierwszych osób tworzących struktury Służby Zwycięstwu Polski: w jej mieszkaniu przy ul. Raszyńskiej 58 nastąpiło zaprzysiężenie członków sztabu dowództwa. Przyjęła pseudonim „Irena Konarska” po zmarłej siostrze. Od początku aktywna w tworzeniu tajnych kompletów szkół średnich, inicjowała również podziemną działalność Uniwersytetu Warszawskiego. Przypadkowo aresztowana z całym zespołem maturalnym, szczęśliwie uniknęła dłuższego pobytu na Pawiaku. Działała w podziemnym Stronnictwie Demokratycznym „Prostokąt” i redagowała jego czasopisma. Najwięcej energii poświęciła pracy w ZWZ-AK: od 1941 r. współtworzyła w Oddziale I Komendy Głównej komórkę odpowiadającą za nawiązanie i utrzymanie łączności z obozami jenieckimi oraz skupiskami robotników przymusowych w III Rzeszy. Komórka przyjęła kryptonim „IKO” od jej pseudonimu. Prowadziła również komórkę „Import”, odpowiedzialną za odbiór poczty i pieniędzy dla kurierów z zagranicy. W wyniku prowokacji Gestapo została aresztowana podczas zebrania „IKO” 28 kwietnia 1942 r. Ponownie uwięziona na Pawiaku, próbowała grypsami ostrzec innych. Torturowana na Szucha, została zamordowana najprawdopodobniej w nocy z 21 na 22 maja 1942 r. Nie wyjawiła niczego. Po śmierci odznaczono ją krzyżem Virtuti Militari i awansowano na kapitana. Jej zmasakrowanego ciała nie przekazano matce, która wkrótce zmarła. Halina nigdy nie wyszła za mąż, nie miała dzieci. Nie ma też swojego grobu.

Michał Nałęcz-Nieniewski

Fotografia z archiwum rodzinnego.